Giới thiệu nội dung học

• Học phần này nhằm tích hợp Phân tích và Thiết kế hướng đối tượng (OOAD) vào quy trình phát triển phần mềm.
• Nhiều khóa học OOAD thường chỉ tập trung vào lý thuyết mà không hướng dẫn triển khai thực tế.
• Tại đây, ta sẽ làm khác đi: hướng đến mô hình hóa phần mềm để truyền đạt thiết kế một cách rõ ràng.

Giao tiếp trong phát triển phần mềm

• Có nhiều kỹ thuật mô hình hóa, nhiều loại sơ đồ & tài liệu
• Dễ quên lý do tại sao bạn mô hình hóa: là để truyền đạt chính xác giữa các bên liên quan
• Giao tiếp phải bắt đầu sớm & theo hướng linh hoạt (agile)

Giao tiếp – Sự phức tạp từ con người

• Các bên liên quan gồm người dùng, người tài trợ, người phát triển, người phân tích
• Mỗi người có kỹ năng khác nhau, đôi khi không liên quan đến CNTT
• Giao tiếp con người thường mơ hồ, không rõ ràng
• Dùng công cụ mô hình hóa chính quy để đạt được hiểu biết chung giữa người thiết kế & người dùng

Hậu quả khi giao tiếp kém

• Therac-25: máy xạ trị làm quá liều do thiếu giao tiếp
• Mars Climate Orbiter mất vì 1 nhóm dùng hệ mét, nhóm kia dùng hệ inch

Phân tích

• Bước đầu để hiểu hệ thống cần làm gì
• Người đặt hàng có thể không rõ mình cần gì
• Người dùng nói “muốn”, nhưng bạn phải phân tích “cần”
• Bắt đầu từ bản mô tả vấn đề (2-3 trang), điều tra hệ thống hiện có, phỏng vấn người dùng để làm rõ yêu cầu

Miền vấn đề (Problem Domain)

• Là lĩnh vực bạn cần hiểu để giải quyết vấn đề
• Xác định phạm vi dự án
• Phân tích xong, bạn phải hiểu rõ cách hệ thống vận hành dự kiến

Phác thảo giấy (Paper Prototyping)

• Cách khám phá giải pháp rẻ, nhanh, ít đầu tư
• Vẽ sơ đồ, giao diện trên giấy với người dùng
• Mô phỏng hệ thống bằng cách thay thế các thành phần vẽ tay

Thiết kế

• Sau phân tích, chuyển hiểu biết thành mô hình để triển khai
• Thiết kế xem xét các yếu tố kỹ thuật như tốc độ, giao diện, nền tảng…
• Trong thực tế, phân tích & thiết kế thường chồng lặp

Triển khai

• Phân tích: hệ thống nên làm gì
• Thiết kế: làm như thế nào
• Triển khai: viết mã từ thiết kế
• Dự án lớn không thể gộp 3 bước vào 1 như khi làm dự án cá nhân

Lý do cần OOAD

• Trước đây, phát triển phần mềm rất tùy tiện
• Khủng hoảng phần mềm (Software Crisis – 1968): phần mềm đắt, chậm, kém, không đáp ứng yêu cầu, thậm chí không hoàn thành
• Kỹ thuật phần mềm ra đời để khắc phục

OOAD – Các khái niệm hướng đối tượng

• Lớp (Class): bản thiết kế (blueprint) của đối tượng, gồm thuộc tính & hành vi
• Đối tượng (Object): thể hiện cụ thể của lớp
• Kế thừa (Inheritance): lớp con kế thừa & mở rộng lớp cha
• Đóng gói (Encapsulation): gộp dữ liệu & hành vi, dùng để ẩn thông tin
• Đa hình (Polymorphism): xử lý đối tượng theo kiểu tổng quát (ví dụ dùng Shape thay vì Square)

Thuật ngữ quan trọng

• Problem domain: miền vấn đề, kiến thức và logic liên quan
• Project scope: phạm vi vấn đề sẽ giải quyết
• Problem statement: mô tả yêu cầu người dùng
• Solution space: tất cả các giải pháp khả thi